Wat is NAH

Wat is NAH

Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) is elke afwijking of beschadiging van de hersenen die na de geboorte is ontstaan. Hersenletsel kan verschillende oorzaken hebben, maar leidt altijd tot een breuk in de levenslijn. Door deze breuk is er sprake van een veranderd leven. Er is een tijd van vóór en een tijd na het hersenletsel.

Hersenletsel verandert mensen, bijna niemand wordt weer precies zoals hij of zij was. Hersenletsel zet levens van getroffenen en hun naasten op hun kop.

Oorzaken van NAH

Niet-aangeboren hersenletsel kan ontstaan door een oorzaak van buitenaf, bijvoorbeeld door een auto-ongeluk, een klap op iemands hoofd of door een val van een trap. Dat wordt traumatisch hersenletsel genoemd.

Hersenletsel kan ook ontstaan doordat er in de hersenen iets mis gaat, bijvoorbeeld een bloedvat dat knapt in de hersenen of een propje dat in de bloedbaan van de hersenen vast komt te zitten. Dit wordt niet-traumatisch hersenletsel genoemd.

Algemeen

Als we spreken over hersenletsel wordt er een onderscheid gemaakt tussen aangeboren en niet aangeboren hersenletsel. Onze patiëntenvereniging is er voor mensen met niet aangeboren hersenletsel (NAH). Niet aangeboren of verworven hersenletsel is iedere vorm van hersenletsel die zich heeft voorgedaan na de geboorte.

Bij NAH onderscheiden we hersenletsel door oorzaken van buitenaf; dit noemen we traumatisch hersenletsel. Hersenletsel door een aandoening of proces in het lichaam noemen we niet-traumatisch hersenletsel.

Wij bespreken hier de meest voorkomende oorzaken van NAH:

CVA (beroerte)

TIA

Traumatisch hersenletsel

Hersentumoren

Contusio Cerebri

Meningitis

Zuurstoftekort

Er zijn meer aandoeningen, waaronder ook zelden voorkomende aandoeningen. Daarnaast zijn er aandoeningen die een verloop van toenemende verslechtering kennen; de zogeheten degeneratieve ziekten. Denk hierbij aan Multiple Sclerose (MS), Parkinson en Alzheimer

Hersenletsel bij kinderen en jongeren

Jaarlijks lopen ruim 19.000 kinderen en jongeren hersenletsel op; niet-aangeboren hersenletsel (NAH) is de belangrijkste doodsoorzaak bij kinderen en jongeren en heeft vaak levenslang gevolgen. We noemen hieronder de belangrijkste oorzaken van hersenletsel bij deze groep.

Oorzaken van hersenletsel bij kinderen en jongeren

Bij veel van het hersenletsel bij kinderen en jongeren is sprake van een traumatische oorzaak. Bijvoorbeeld een verkeersongeval, een val van een (grote) hoogte of mishandeling.

Maar ook zuurstoftekort na bijvoorbeeld een bijna verdrinking of een infectieziekte, zoals een hersenvliesontsteking (meningitis), kunnen leiden tot niet aangeboren hersenletsel.

Herseninfecties kunnen ook ontstaan als complicatie van een kinderziekte zoals mazelen bij niet gevaccineerde kinderen.

Een beruchte oorzaak is het zogenoemde shaken baby syndroom. Daarmee wordt bedoeld het heen en weer schudden van een baby of peuter om huilen te stoppen en de baby rustig te krijgen. Omdat de nekspieren nog niet zo ontwikkeld zijn dat het kind zijn relatief zware hoofd zelf kan dragen kunnen er ernstige en levensbedreigende bloedingen optreden in de hersenen met de dood of levenslange handicaps tot gevolg.

Niet opgemerkt hersenletsel

Te vaak wordt een hersenletsel niet opgemerkt door de omgeving en gaat het kind niet naar de huisarts of spoedeisende hulp. Denk bijvoorbeeld aan de val van een commode, een ongelukje op het speelplein, een val op het ijs of klappen thuis.

Of het kind wordt wel door een arts gezien maar het hersenletsel wordt niet gediagnosticeerd. Omdat veel gevolgen zich pas op latere leeftijd voordoen, wordt lang niet altijd meer de link naar het eerdere incident gelegd. Het kind, de jongere wordt dan als lastig ervaren en er kunnen problemen in de opvoeding ontstaan.

Gevolgen van hersenletsel bij kinderen en jongeren

Omdat kinderen nog veel vaardigheden moeten aanleren en kennis moeten ontwikkelen kan een achterstand in de ontwikkeling ontstaan. En zeker als die achterstand is ontstaan uit niet opgemerkt hersenletsel en dus niet te verklaren is, kan dit ook tot een verkeerde aanpak en gedragsproblematiek leiden.

We noemen als mogelijke lange termijn gevolgen:

problemen met gedrag en emoties, zoals snel geïrriteerd, somberheid, impulsief, verminderd zelfvertrouwen

problemen met cognitie, zoals concentratieproblemen, geheugenproblemen, vertraagd aanleren van vaardigheden;

lichamelijke problemen, zoals hoofdpijn, snel overprikkeld, vermoeidheid, verminderde motoriek.

Behandeling en hulp bij kinderen en jongeren

Er zijn gespecialiseerde praktijken, waarbinnen meerdere disciplines samenwerken om een zo goed mogelijke begeleiding te bieden aan het kind/jongere en zijn omgeving.

Ook zijn er revalidatiecentra die zich op deze doelgroep richten.

Daarnaast is er een veelheid aan publicaties, handleidingen en ervaringsverhalen beschikbaar. Gericht op traumatisch hersenletsel is een zorgstandaard ontwikkeld.

Wat is spasticiteit?

Spasticiteit is één van de mogelijke gevolgen van hersenletsel. Spasticiteit is een verhoogde spanning in de (gedeeltelijk) verlamde/verzwakte spieren van de armen of benen.

Spieren hebben bij iedereen een normale mate van spanning. Dat is nodig voor het dagelijks functioneren, zoals zitten, lopen, schrijven of eten. Bij spasticiteit kunnen de spieren, met name in armen of benen, wisselend of zelfs permanent zomaar samentrekken. De spieren zijn als het ware overprikkeld. De arm of het been, waarin het spasme optreedt, verliest zijn soepelheid en beweeglijkheid en als gevolg daarvan neemt de spierspanning toe. Hierdoor kunnen spieren strak en stijf aanvoelen, terwijl ze eigenlijk erg zwak zijn.

Gevolgen voor het dagelijks leven

Spasticiteit kan pijn veroorzaken, het bewegen beperken en het dagelijks handelen moeilijker of onmogelijk maken.

Spasticiteit in de armen en handen komt het meest voor. Het strekken van de arm, het bewegen van de pols of het openen van de hand kan moeilijk of zelfs onmogelijk zijn.

Spasticiteit in de benen komt ook voor. Het buigen van knie, heup of voet kan dan lastig zijn. Een spitsvoet is de meest voorkomende vorm van spasticiteit als gevolg van hersenletsel. De voet wordt dan naar beneden en naar binnen getrokken. Hierdoor worden opstaan, evenwicht bewaren en lopen moeilijk of onmogelijk.

Een mogelijk ander symptoom van spasticiteit is het optreden van een sterke, hinderlijke reflex. Hierdoor tikt bijvoorbeeld uw voet constant op de grond zonder dat u dit kunt stoppen.

Niet iedereen met hersenletsel heeft last van spasticiteit; het komt voor bij 20-40% van de mensen met hersenletsel. Of en de mate waarin het optreedt verschilt per persoon.